ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ
Ortaklığın Giderilmesi Davaları: Hukuki Süreç ve Uygulama
Medeni hukukta, ortak mülkiyet (elbirliği veya paylı mülkiyet) durumunda ortaklar arasında anlaşmazlık çıkması halinde başvurulan yollardan biri "ortaklığın giderilmesi davası"dır. Bu dava, ortaklığın sona erdirilerek malın paylaşılmasını veya satılarak bedelinin dağıtılmasını amaçlar. Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 698-704 düzenlemeleri çerçevesinde ele alınan bu davanın şartları, süreci ve sonuçları önem taşımaktadır.
TMK m. 698 uyarınca, paydaşlardan her biri, paylı mülkiyetin sona erdirilmesini talep edebilir. Ancak bu hak, sözleşmeyle veya kanunla belirli bir süre için sınırlandırılabilir. Örneğin, mirasçılar arasında miras paylaşımı sırasında veya bir taşınmazın müşterek mülkiyetinde anlaşmazlık çıkması durumunda bu dava açılabilir.
Davanın Tarafları ve Şartları
Taraflar: Paydaşlar (ortaklar) arasında açılır. Davacı, paylı mülkiyete konu mal üzerindeki hakkını belgelemelidir.
Dava Konusu: Taşınır veya taşınmaz mallar üzerindeki paylı mülkiyetin sona erdirilmesi.
Yargılama Usulü: Sulh hukuk mahkemelerinde görülür.
- Ortaklığın Giderilmesi davaları Zorunlu Arabuluculuk şartına tabi olup bu başvuru yapılmadan açılması davanın reddilmesine yol açacaktır.
Ortaklığın Giderilmesi Yöntemleri
TMK m. 699’a göre, ortaklığın giderilmesi şu şekillerde olabilir:
Fiziki Taksim (Paylaşım): Malın bölünebilir olması halinde her paydaş kendi payına düşen kısmı alır.
Örnek: Bir arsanın parsellere ayrılarak paydaşlara dağıtılması.
Satış Yoluyla Giderim: Malın bölünemez olması veya paydaşların anlaşması durumunda mal satılır ve bedel paylara göre dağıtılır.
İhale Yoluyla Satış: Mahkeme tarafından belirlenen usulle satış yapılır.
Paydaşlardan Birine Devir: TMK m. 700 uyarınca, bir paydaş diğerlerinin paylarını satın alabilir.
İştirak Yoluyla Devam: Paydaşlar anlaşarak ortaklığın devamına karar verebilirler.
- Şunu önemle vurgulamak gerekir ki; bu yöntemlerden Satış Yoluyla Giderim en sık başvurulan yöntemdir.
Dava Süreci ve İspat Yükü
Davacı, paylı mülkiyetin varlığını tapu kaydı veya diğer belgelerle ispatlamalıdır.
Mahkeme, bilirkişi incelemesi yaparak malın değerini ve bölünebilir olup olmadığını tespit eder.
Satış halinde, paydaşlara öncelik hakkı tanınır (TMK m. 701).
Sonuç ve İtiraz
Mahkeme kararı kesinleşince, tapuya şerh verilerek paylar ayrılır veya satış işlemi tamamlanır.
Paydaşlar, satış bedelinin yetersiz olduğunu iddia ederse itiraz edebilir.
Önemli İçtihatlar
Yargıtay, ortaklığın giderilmesi davalarında malın ekonomik bütünlüğünü bozmamaya özen göstermektedir.
Paydaşların hakkaniyete uygun paylaşımı esas alınır (Yargıtay HGK, E. 2017/643, K. 2018/62).
Sonuç
Ortaklığın giderilmesi davaları takibi, sürecin uzunluğu ve pek çok farklı aşaması olması dolayısıyla avukatla takip edilmesi daha kolaydır. Mirasçıları bu giderimden hak edinmesi noktasında da avukat yardımı oldukça işlevseldir.